Η ευαισθησία δεν έλλειψε από τα Μ.Μ.Ε. κατά την αναπαραγωγή
της είδησης για τους πυροβολισμούς κατά μεταναστών εργατών γης που διεκδίκησαν
τα δεδουλευμένα τους, με συνέπεια τον τραυματισμό τους, από ντόπιους επιστάτες
στη Ν. Μανωλάδα Ηλείας. Στην πλειοψηφία τους οι αναφορές ξεκινούσαν με τη φράση
«αλλοδαποί εργάτες» και στην πορεία ο προσδιορισμός «εργάτες» εξέλιπε. Υπάρχει
κάτι αρνητικό σε αυτό το γεγονός; Δυστυχώς ναι. Στη σημερινή πραγματικότητα της
γενικευμένης ανασφάλειας και της μειωμένης δυνατότητας πρόβλεψης της επόμενης
μέρας, η μηδενική ανοχή στην εγκληματικότητα και ο «Ξένιος Δίας» παρέχουν ένα
ψυχολογικό αντιστάθμισμα, δρώντας ενάντια σε αυτούς που θολώνουν τις
διαχωριστικές γραμμές, που δεν θα έπρεπε να βρίσκονται εκεί, που δεν
ταιριάζουν. Και φυσικά το νόημα που παράγεται καθιστά καθέναν (και οτιδήποτε)
ξένο, περίεργο, παράξενο και αταίριαστο, καταρχήν ύποπτο, που πρέπει να
μείνουμε μακριά του ή και να ζητήσουμε (από τις επίσημες αρχές ή/και
ημιανεπίσημες συμμορίες) την απομάκρυνση του.
Αυτός ο λεκτικός συντονισμός των Μ.Μ.Ε. κατά την περιγραφή
των γεγονότων δεν ήταν προμελετημένος αλλά αποτέλεσε συνέπεια της υιοθέτησης και διάχυσης του
λόγου της εξουσίας και των συμφραζομένων του. Ήταν απόλυτα λογικό να μας «συστήσουν»
αυτούς τους ανθρώπους με τον μόνο τρόπο που θα δυσκόλευε (δυστυχώς) πολλούς
ντόπιους εργάτες να μπουν στη θέση τους και να δουν τα πράγματα από τη σκοπιά
τους. Κάτι τέτοιο άλλωστε θα ήταν πολύ επικίνδυνο για τους εγχώριους εργοδότες
(και όχι μόνο τον συγκεκριμένο φραουλοπαραγωγό) που έχουν βολευτεί στη μη
καταβολή μισθών (προσβλέποντας ακόμα και σε κούρεμα της οφειλής τους, γιατί
όχι;). Για αυτό άλλωστε και η μηντιακή αφήγηση δεν μπορούσε εύκολα να κρύψει
την αγωνία της για την επίσημη – θεσμική αντιμετώπιση του συμβάντος. Η “ακραία
συμπεριφορά” ενός “κακόβουλου” εργοδότη συνέβαλε σε ένα (οπωσδήποτε πρέπει να
παραμείνει)” μεμονωμένο” περιστατικό με δύο σκέλη: α) εργαζόμενους που πάνε
σπίτι του αφεντικού – όχι για να προσευχηθούν μαζί του να φύγει η κακιά ύφεση,
αλλά για να του πουν να κόψει το λαιμό του να βρει λεφτά να τους πληρώσει, β)
επιστάτες του αφεντικού που πυροβόλησαν εναντίον τους. Η θεσμική διαμεσολάβηση
έπρεπε να είναι άμεση, όπως και έγινε, ώστε να γίνει σαφές ότι μόνο οι αρμόδιοι
φορείς μπορούν να επιλύουν τέτοια ζητήματα (με τον τρόπο που όλοι οι πρώην και
νυν εργαζόμενοι έχουμε αγαπήσει!). Αλίμονο αν αρχίσουν οι απλήρωτοι εργαζόμενοι
να πηγαίνουν στα σπίτια των αφεντικών να ζητάνε τα δεδουλευμένα τους…
Δεν μας εκπλήσσει λοιπόν ούτε η προτεινόμενη λύση για την
αποτροπή τέτοιων καταστάσεων στο μέλλον, που συνιστά αύξηση των ελέγχων και
αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης.
Άλλωστε όπως φάνηκε το ξένο εργατικό δυναμικό
δεν είναι και τόσο δεκτικό στη μη καταβολή δεδουλευμένων. Δεν καταλαβαίνει τις
δικαιολογίες (αν και σε αυτή την περίπτωση ίσως και να μην υπήρχαν καν
προσχήματα), δεν έχει συνταξιούχους γονείς και φίλους που να μπορούν να
δανείσουν. Ούτε μας αιφνιδίασε η σφοδρότητα με την οποία ο μηντιακός λόγος
καταδίκασε το συμβάν και «ξεμπρόστιασε» τους επιστάτες του τσιφλικιού. Το Θέαμα
είναι φρουρός του Ύπνου και όσο μεγαλύτερος και πιο έντονος ο θόρυβος από τα
αναθέματα, όσο πιο παρατεταμένη η αναφορά στο «σκάνδαλο», τόσο πιο γρήγορα η
ζωή θα γυρίσει στην κανονικότητα της εργοδοτικής αυθαιρεσίας. Χωρίς ακρότητες
και πάνω από όλα με καταδίκη της βίας από όπου και αν προέρχεται…
Επειδή όμως οι καιροί είναι δύσκολοι και αυτοί οι
καταραμένοι πυροβολισμοί μπορεί, παρά τους κατάλληλους χειρισμούς, να
δημιουργήσουν συνειρμούς και ταυτίσεις, οι αφηγήσεις εμπλουτίζονται και με σύντομες
σπόντες που ενισχύουν την αναγκαιότητα μιας αυστηρής (αντί)μεταναστευτικής
πολιτικής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η δήλωση του ανεκδιήγητου διευθυντή
ειδήσεων του ραδιοφωνικού σκάι κ. Άρη Πορτοσάλτε: «Η φράουλα είναι ένα πολύ ευαίσθητο προϊόν,
λίγο το ξεπλένουμε και το τρώμε κατευθείαν. Αυτό το ευαίσθητο προϊόν το πιάνουν
με το χέρι τους… με συγχωρείτε αλλά αν είναι, έτσι να το κόψουμε αυτό το
φρούτο. Αν ένας άνθρωπος κάνει την ανάγκη του στην ύπαιθρο και ζει σ’ αυτό το
πράγμα… τι αρρώστιες σέρνονται. Αυτοί οι άνθρωποι εξετάζονται; Έχουν κάποιο
ιστορικό; Πιάνουν ένα ευαίσθητο προϊόν με το χέρι τους, από τις εφτά το πρωί
μέχρι τη μία το μεσημέρι… πώς, δεν καταλαβαίνω… πρέπει να πλένουν τα
χέρια τους. Να ‘χουν κανά σαπούνι…». Με κίνδυνο να ξεσηκώσει από τα μικρόφωνα
του σκάι ένα νέο διατροφικό πανικό θα πρέπει να του γνωστοποιηθεί πως οι
έλληνες αγρότες δεν κουβαλάνε αντιβακτηριδιακά gel και
μαντηλάκια καθαρισμού στις τσέπες τους. Επιπλέον δεν χρειάζεται και πολύ μυαλό
για σκεφτεί κανείς ότι αν η μετάδοση μολυσματικών ασθενειών ήταν όσο εύκολη
υπαινίσσεται, αν δηλαδή τα στελέχη των ιών ήταν τόσο ανθεκτικά στο περιβάλλον,
τότε οι υγιείς πληθυσμοί θα ήταν ισχνή μειοψηφία.
Πέρα από τις γελοιότητες του κ. Πορτοσάλτε όμως, η επένδυση ξενοφοβικών
θέσεων με την ιατρική και την «ανησυχία» για τη δημόσια υγεία δεν είναι καθόλου
αστεία υπόθεση. Η επίκληση απειλής για τη δημόσια υγεία είναι αποτελεσματικό
μέσο κοινωνικής νομιμοποίησης του αποκλεισμού όσων έχουν ήδη επιλεγεί να
αποκλειστούν και να εκδιωχθούν στο περιθώριο της κοινωνικής ζωής. Με άλλα λόγια
δικαιολογεί με τον καλύτερο τρόπο, με ελάχιστο έως καθόλου πολιτικό κόστος, την
ποινική/κατασταλτική αντιμετώπιση των πληθυσμών που πλήττονται περισσότερο από
την απόσυρση του κράτους από το πεδίο της πρόνοιας και την περιστολή των
πολιτικών ενσωμάτωσης. Τα παραγόμενα νοήματα του λόγου περί υγειονομικών
απειλών και η εισαγωγή στο δημόσιο λόγο της έννοιας των «επικίνδυνων» για τη
δημόσια υγεία πληθυσμών εφαρμόζουν τέλεια με τη ρητορεία της μηδενικής ανοχής
στην εγκληματικότητα. Γεννούν από κοινού την ανάγκη για την επιβολή μιας
δημόσιας τάξης ικανής να προσφέρει ασφάλεια, ενός κανόνα που θα αντιμετωπίζει
τις «αντικοινωνικές συμπεριφορές» με γνώμονα ότι το νόμιμο είναι και υγιές και
το υγιές είναι νόμιμο.
Δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε πόσο μπορεί να διασταλούν
οι έννοιες της «αντικοινωνικής συμπεριφοράς» και της «επικίνδυνης ομάδας».
Έχουμε ήδη δείγματα γραφής από τον τρόπο με τον οποίο οι διαμορφωτές της κοινής
γνώμης «περιγράφουν» την επιλεγμένη ομάδα που θα αποτελέσει παράδειγμα για την
εμπέδωση του κανόνα (μετανάστες, οροθετικές εκδιδόμενες, αντιεξουσιαστές,
καταληψίες, απεργοί). Και ας μην ξεχνάμε ότι η ανεργία είναι μια διαρκής απειλή
για την κοινωνική συνοχή και αιτία κοινωνικής αποσάθρωσης, όπως μας
προειδοποιεί συχνά ο μηντιακός λόγος. Σε αυτές τις συνθήκες λοιπόν οι
πυροβολισμοί κατά των μεταναστών εργατών γης που διεκδικούσαν τα δεδουλευμένα
τους δεν είναι φυσικά ένα μεμονωμένο περιστατικό, αλλά ένα από τα αποκρουστικά
ενδεχόμενα της αλληλεπίδρασης των ρητορειών περί νομιμότητας και υγείας, της
προσβολής της προσωπικότητας και της αξιοπρέπειας όσων κατατάσσονται στις
«επικίνδυνες ομάδες» και της γενικευμένης ανασφάλειας.
Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν η αλληλεγγύη μας στους μετανάστες
εργάτες γης στη Νέα Μανωλάδα δεν μπορεί παρά να συναρθρώνεται με την προσπάθεια
απονοηματοδότησης και απονομιμοποίησης συνολικά του λόγου περί μηδενικής ανοχής
στην εγκληματικότητα, περί νομιμότητας και των συνδέσεων τους με τη «δημόσια
υγεία». Και φυσικά με την έμπρακτη παρεμπόδιση αυτών των «ρητορειών» να
μετουσιωθούν σε κοινωνική συνείδηση και πρακτική. Στον γενικευμένο
κοινωνικό/ταξικό πόλεμο που διεξάγεται δεν υπάρχουν μεμονωμένα περιστατικά.
παλαιότερη ανάρτηση για Μανωλάδα: http://vivliofrikarios.blogspot.gr/2012/08/blog-post.html
